اگر در یک روز بارانی ، مهمان طبیعت سرسبز و زیبا شویم ، دانه های طراوت بخش باران را می بینیم که دست نوازش بر پیکر طبیعت می کشند. باران ، این موهبت الهی ، نه تنها طبیعت که جان آدمی را نیز زنده و شاداب می سازد. قطرات باران گویی همچون رشته هایی زمین و آسمان را به هم پیوند می دهند و قدرت لایزال خداوند و رحمت بی پایان او را به نمایش می گذارند. با ریزش باران ، همه چیز بوی زندگی و حرکت و نشاط می گیرد.
جنگلهای انبوه ، سبزه زارهای باصفا،کشتزارهای زیبا و گلستانهای دل انگیز همه به برکت نزول باران ، زینت بخش زمین شده اند. حتماً متوجه شده اید که بحت امروز ما درباره نقش آب و باران در جهان هستی است.
*** هیچ کس تردید ندارد که آب مایه حیات و دوام زندگی تمام موجودات زنده است شاید توصیف ارزشها و فواید زندگی بخش آب ، ساده به نظرآید، اما باید گفت که هنوز با وجود مطالعات دقیق و تحقیقات فراوان ، برخی از شگفتی های آب ازجمله معماهای حل نشده بشری است. حدود سه چهارم کره زمین را آب فرا گرفته است که تنها بخش اندکی از آن برای انسان قابل نوشیدن است. بی گمان ، ساده ترین و مهمترین فایده آب در زندگی ، رفع تشنگی و عطش است. انسان بدون غذا می تواند چند روزی زنده بماند ، ولی دراثر تشنگی ، زود ازپای درمی آید. در تاریخ زندگی پیامبر اسلام (ص ) آمده است که ایشان وقتی که آبی می نوشید، چنین می فرمود :
سپاس خداوندی که به رحمتش ما را از آب شیرین و گوارا سیراب و آن را به خاطر گناهانمان شور و تلخ قرار نداد.
حال ببینیم که این آب گوارا و نوشیدنی ، چگونه در دسترس انسان و سایر موجودات زنده قرار می گیرد. تشعشعات خورشید ، سبب تبخیر آب اقیانوسها و همچنین سطوح زمینهایی می شود که پوشیده از آب هستند. بخارهایی که بدین ترتیب حاصل می شوند ، از سطح زمین بالا می روند و در نتیجه تراکم ، توده های سنگین ابر را تشکیل می دهند. اینجاست که بادها نقش خود را به زیبایی آغاز می کنند. امواج باد، توده های غول پیکر ابر را بر دوش خود حمل می کنند و به سوی سرزمینهای دیگر پیش می برند. وزش باد ، رایحه دل انگیزی را نیز ایجاد می کند که نزول باران را بشارت می دهد سپس از توده های عظیم ابر، دانه های باران فرود می آید. قسمتی از این باران به دریاها و اقیانوسها می ریزد ، اما بارانهایی که به خشکی می بارند ، سرنوشتی دیگر دارند.
*** قسمتی از آنها را نباتات جذب می کنند قسمتی دیگر از باران ، آرام و ملایم بر زمین می نشیند و آهسته در خاک نفوذ می کند. قشر بیرونی پوسته زمین از دو طبقه کاملاً مختلف تشکیل یافته است. طبقه نفوذپذیر و طبقه نفوذناپذیر. اگر تمام قشر زمین نفوذپذیر بود ، آبهای باران فوراً در اعماق زمین فرو می رفتند دراین صورت بلافاصله حتی بعد از یک باران تند ، همه جا خشک می شد اما خداوند قسمتی از پوسته زمین را نفوذ ناپذیر قرار داده تا آبها در آن نقطه مهار شوند و ذخیره گردند و بعداً ازطریق چشمه ها ، قناتها و چاهها مورد استفاده قرار گیرند. این آب گوارایی که ما امروز از چاه عمیق بیرون می کشیم و با نوشیدن آن جان تازه پیدا می کنیم ، ممکن است از قطرات بارانی باشد که سالها قبل در اعماق زمین برای امروز ذخیره شده است ، بی آنکه فاسد شود.
*** نکته قابل توجه در تبخیر آب اقیانوسها و دریاها ، این است که املاح محلول در آب که باعت شوری و تلخی آن می شوند ، بخار نشده و به بالا صعود نمی کنند. اگر املاح محلول در آب نیز تبخیر می شدند و به آسمان می رفتند، ابرهایی شور و تلخ را تشکیل داده و قطره های باران درست همانند آب دریاها، شور و تلخ فرو می شدند اما آب باران، شیرین، گوارا و اگر هوا آلوده نباشد، از خالص ترین و پاکترین آبهاست که برای نوشیدن انسان وسایرموجودات نیز مناسب است.
*** قرآن کریم ، درآیات متعددی به زیبایی و با ظرافت هایی خاص از آب باران و کارکردهای این موهبتهای الهی یاد کرده است.
در سوره انبیاء قسمتی از آیه 30 ، آب سرچشمه حیات و زندگی معرفی شده است و می خوانیم :
«و جعلنا من الماء کل شی ء حی» و هر چیز زنده ای را از آب قرار دادیم.
*** براساس یافته های علمی ، منشأ حیات ، آب است و نخستین موجود یا موجودات زنده ، به صورت حیوانات تک سلولی در آب دریاها پدیده آمده اند.
مرحوم علوم طباطبائی ، مفسر بزرگ قرآن ، دراین مورد می گوید : اشاره قرآن به ارتباط حیات با آب ، که امروز در بررسیهای علمی جدید
روشن شده است ، از معجزات جاودان قرآن کریم است.
*** خداوند ، در قرآن با اشاره به حرکت ابرها و نزول باران ، از رویش گیاهان و سبزی و خرمی زمین یاد کرده است. همچنین فایده های متعدد آب را بیان کرده که با آن چگونه زمینهای خشک و مرده ، حیاتی دوباره می یابند.
در سوره فصلت آیه 39 می خوانیم :
از آیات خداوند این است که زمین را خشک می بینی ، اما هنگامی که آب بر آن می فرستیم ، به جنبش درمی آید و نمو می کند. همان کسی که آن را زنده کرد ، مردگان را هم زنده می کند و او بر همه چیز تواناست.
در سوره نحل آیه 10 نیز می خوانیم : او کسی است که از آسمان آبی فرستاد که شرب ( نوشیدنی ) شما از آن است و گیاهان و درختان که حیوانات خود را در آن به چرا می برید نیز از آن است.
بنابراین باران منبع و سرچشمه نعمت های فراوانی است در آیاتی خداوند از موهبتهایی مانند باغها و درختان انگور و خرما و سایر میوه ها نیز یاد می کند که همه به برکت باران به وجود آمده اند. با بارش باران ، بذرهای کوچک که در اعماق خاکها نهفته اند، درنهایت ظرافت و لطافت از خاک تیره سربر می آورند و در معرض تابش آفتاب و وزش نسیم قرار می گیرند و سرانجام این بذرها به گیاه و یا درختانی تنومند تبدیل می شوند. قطرات باران نه چندان درشتند که زراعتها و زمین را ویران کنند و نه چندان کوچکند که در فضا سرگردان بمانند. اینجاست که خداوند به مقتضای لطفش باران را به اندازه ای معین می فرستد.
*** بدون شک آب باران تنها برای نوشیدن انسان و روئیدن گیاهان و درختان نیست بلکه شستشوی زمینها و پاک شدن محیط زیست از عوامل آلودگی و میکروبهای بیماری زا ، تصفیه هوا و ایجاد رطوبت و لطافت لازم در هوا ، از دیگر فواید باران و آب است. باران همچنین در تعدیل هوای بسیار سرد و یا بسیار گرم نیز تأثیر بسزایی دارد.
مسلماً هدف آیات قرآن این است که انسان را متوجه قدرت لایزال خداوند و لطف و احسان و مهربانیش نماید. ما نیز با تدبر دراین آیات، زبان به حمد و ستایش خداوند می گشائیم و او را به خاطر بخششهای بیکرانش و ازجمله نعمت پرارزش آب سپاس می گوئیم.